Guido Gezelle
Moederken
‘t En is van U
hiernederwaard
geschilderd of
geschreven,
mij, moederken,
geen beeltenis,
geen beeld van U
gebleven.
Geen tekening,
geen lichtdrukmaal,
geen beitelwerk
van stene,
‘t en zij dat beeld
in mij, dat gij
gelaten hebt,
allene.
O moge ik, U
onweerdig, nooit
die beeltenis
bederven,
maar eerzaam laat
ze leven in
mij, eerzaam in
mij sterven.
Guido Gezelle
Matula
Żaden twój
tu na ziemi
namalowany
czy napisany
portret twój,
matulu,
żaden obraz
mi się nie ostał,
Żaden sztych
ani światłodruk ,
żadna rzeźba dłutem,
w kamieniu,
chyba, że ten obraz
jedyny, który żeś
pozostawiła
we mnie.
Ach, obym nigdy
niegodnie
obrazu twego
nie zniszczył,
lecz szlachetnie
niech żyje we mnie,
szlachetnie
we mnie
niech umrze.
Wiersz ks. Guido Gezelle Moederken (Matula) powstał w 1891 r. lecz opublikowany został dopiero po śmierci poety. Zob. Pieter G. Buckinx, De moeder van Guido Gezelle, Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 99. Standaard-Boekhandel, Antwerpen 1954, s. 544-548. Cyt. tekstu źródłowego – tamże, s. 547-548. W przekładzie zachowano częściowo nietypowy, zastosowany przez autora podział na wersy, w oryginale niezgodny z układem jednostek składniowych.
Wyraz „światłodruk”, w oryginale „lichtdrukmaal”, to nawiązanie do nowej wówczas fotografiki.
Ks. Guido Gezelle uznawany jest za najwybitniejszego flamandzkiego poetę XIX wieku. Klimat domu rodzinnego ks. Guido Gezelle można scharakteryzować jako odzwierciedlający tradycyjne wartości ludu flamandzkiego, takie jak rzetelna praca, symbioza z naturą, przywiązanie do wiary i Kościoła, a także poczucie godności wyrażające się m.in. poprzez swoisty lokalny oraz językowy patriotyzm (posługiwanie się dialektem zachodnioflamandzkim). Choć w późniejszych wspomnieniach poeta wiązał swój talent poetycki raczej z ojcem, posiadającym dar trafiania w sedno prostymi słowami, to jednak pamięci matki poświęcił powyższy, poruszający wiersz.
Chronologia życia ks. Guido Gezelle:
1830 – urodzony w Brugii
1846 – uczęszcza do Niższego Seminarium Duchownego w Roeselare
1850–1854 – studiuje teologię w Seminiarum Diecezjalnym w Brugii
1854 – święcenia kapłańskie
1854–60 – pracuje jako nauczyciel w Niższym Seminarium Duchownym w Roeselare
1858 – debiutuje jako poeta zbiorami Dichtoefeningen (Ćwiczenia poetyckie) oraz Kerkhofblommen (Kwiaty cmentarne)
1860 – obejmuje funkcję rektora Kolegium Angielskiego w Brugii, następnie (po zamknięciu tego pierwszego) pracuje jako wykładowca filozofii w Anglo-Belgijskim Seminarium Duchownym w Brugii
1860 – Kleengedichtjens (Drobne wiersze)
1862 – Gedichten, gezangen en gebeden (Wiersze, pieśni i modlitwy)
1881–1895 – redaguje tygodnik społeczno-polityczny ‘t Jaar 30 (Rok trzydziesty)
1864 – rozpoczyna posługę duszpasterską w parafii przy brugijskim kościele p.w. św. Walburgi
1865–1872 – redaguje tygodnik kulturalny Rond den Heerd (Przy kominku)
1870–1872 – redaguje czasopismo społeczno-polityczne ‘t Jaar 70 (Rok siedemdziesiąty)
1872 – rozpoczyna posługę duszpasterską w parafii przy kościele p.w. Najświętszej Maryi Panny w Kortrijk
1873 – wznawia działalność publicystyczną w prasie katolickiej (De Vryheid, Gazette van Kortrijk)
1880 – publikuje Liederen, eerdichten et reliqua (Pieśni, hymny i relikwie)
1881 – ukazuje się zbiór epigramów Driemaal XXXIII kleengedichtjens (Trzykroć XXXIII krótkie wiersze)
1881–1895 – redaguje czasopismo językoznawczo-etnograficzne Loquela poświęcone dialektowi zachodnioflamandzkiemu
1885 – rozpoczyna prace wydawnicze nad almanachem etnograficznym (Duikalmanak). 30 września w przemówieniu dystansuje się od flamandzkiego ruchu studenckiego
1886 – przekład Pieśni Hiawathy H.W. Longfellowa; nominowany na członka Królewskiej Flamandzkiej Akademii Językoznawczo-Literaturoznawczej w Gandawie
1887 – Tijdkrans (Wieniec czasu); otrzymuje doktorat honoris causa Katolickiego Uniwersytetu w Leuven
1888 – Rijmsnoer om en om het jaar (Wstęga rymów dookoła roku); otrzymuje papieskie wyróżnienie Pro Ecclesia et Pontifice
1889 – obejmuje stanowisko dyrektora klasztoru francuskich sióstr karmelitanek od Dzieciątka Jezus w Kortrijk (do 1893)
1890 – współzałożyciel czasopisma etnograficznego Biekorf (Pszczeli ul)
1899 – otrzymuje godność kanonika; powraca do Brugii aby objąć stanowisko kapelana klasztoru angielskich Sióstr Kanoniczek, umiera 27 listopada 1901 – pośmiertne wydanie Laatste gedichten (Wiersze ostatnie)[1].
[1] Zestawienie najważniejszych dat na podstawie: Paul Vincent (red.), That limpid singer: a bilingual anthology of the poems of Guido Gezelle (1830-1899). Hull: Association for Low Countries Studies in Great Britain and Ireland (ALCS), 1999, s. …. oraz Guido Gezelle, Poëzie en proza (eds. An De Vos en Piet Couttenier). Bert Bakker, Amsterdam 2002, 507-509.
Literatura niderlandzka 