Dzisiaj wygłosiłem referat na konferencji Lingua Ludens: Regionaal Colloquium zorganizowanej przez Uniwersytet w Debreczynie (Węgry): Motywy flamandzkie, polskie, ukraińskie i rosyjskie w dramacie Albrechta Rodenbacha Warszawscy uczniowie. Czy dotychczasowa interpretacja powinna zostać przewartościowana?
W referacie poruszyłem problem interpretacji dramatu flamandzkiego poety i pisarza Albrechta Rodenbacha Warszawscy uczniowie (Studenten van Warschau) (1879). W przeszłości badacze flamandzcy dopatrywali się w tym utworze autobiograficznej opowieści o strajku szkolnym uczniów flamandzkich w Roeselare, w którym uczestniczył Rodenbach. Także współcześnie takie odczytanie utworu jest często spotykane (np. w biografii Rodenbacha autorstwa Romaina Vanlandschoota z 2002 r.). W II połowie XX wieku zaczęto jednak stopniowo dostrzegać znaczenie wątków związanych z polską kulturą i historią, w szczególności z wydarzeniami Powstania Styczniowego. Pionierski w tym zakresie był artykuł Ingrid van de Wijer z 1980 roku. Postulat równowagi pomiędzy topiką polską a flamandzką, wyrażony wówczas przez Ingrid van de Wijer, nie znajduje jednak potwierdzenia w tekście dramatu, co nakazuje przewartościować dotychczasowe interpretacje na rzecz jednoznacznego stwierdzenia, że utwór dotyczy wyłącznie Powstania Styczniowego i Polski pod zaborami. Topika flamandzka jest nieobecna w tekście utworu. W dramacie Rodenbacha pojawia się jednak inny przykład współistnienia topiki etniczno-kulturowej: wprawdzie nie flamandzkiej i polskiej, jak dotychczas sądzono, ale za to polskiej, rosyjskiej i ukraińskiej. Kwestii tej poświęcona jest druga część referatu. Zakończyłem hipotezą: czy złożoność tematyki etniczno-kulturowej oraz realiów kultury polskiej pozwala sądzić, że Albrecht Rodenbach nie był wyłącznym autorem dramatu? A może współautorami („ghostwriterami”?) byli jego polscy znajomi, studenci z Lowanium — Michał Tyszkiewicz i Stanisław Pogorzelski? Są to nowe pytania, które warto postawić, zastanawiając się nad tym intrygującym tekstem.
(Poprzednio wygłosiłem referat o Warszawskich uczniach na konferencji na KUL w Lublinie, w przygotowaniu jest artykuł naukowy, zakończone są prace nad przekładem utworu na język polski).
Literatura niderlandzka 